ΙΕΡΟΙ ΝΑΟΙ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Μητροπολιτικός Ναός Αγ। Αθανασίου
11 χρόνια μετά την καταστροφή του 1820, τρεις λαϊκοί τεχνίτες από την Βούρμπιανη: ο Νικόλαος Λιόλης Πανταζής και οι αδελφοί Δημήτριος και Γεώργιος Γιόσης έστησαν στην θέση της αποτεφρωμένης Μητροπόλεως ένα εντυπωσιακό ναό από λευκή πελεκητή πέτρα: μια τρίκλιτη βασιλική με διπλά υπερώα καλυμμένη από τυφλούς θόλους και στεγασμένη με μαυρόπλακα Ιστορημένος το 1835 από τους καπεσοβίτες αγιογράφους Θεοδόσιο και Κωνσταντίνο, ο ναός του Αγίου Αθανασίου γνώρισε ακόμη δυο, μάλλον ατυχείς, επιτοιχογραφήσεις μια το 1901 και μια λίγο πριν το 1940. Εργασίες έχουν ήδη αποκαλύψει μεγάλο μέρος της αρχικής αγιογράφησης. Στην δυτική πλευρά του ναού, κοντά στον εξώστη του γυναικωνίτη, ο κτίτορας του ναού μητροπολίτης Ιωαννίνων Ιωακείμ.
Αριστουργηματικό το μπαρόκ ξυλόγλυπτο τέμπλο με τις ολόγλυφες, σχεδόν, παραστάσεις από το φυτικό και ζωικό βασίλειο και τις σκηνές από την Καινή Διαθήκη. Είναι έργο της οικογένειας Σκαλιστή ( Αναστάσιος Σκαλιστής και οι γιοι του Κωνσταντίνος, Γιάννης και Δημήτριος) από το Τούρνοβο (Γοργοπόταμο), μαστοροχώρι της Κόνιτσας. Το επιβλητικό πρόπυλο της κυρίας εισόδου είναι του 1846 Στη βορειοδυτική πλευρά του Μητροπολιτικού ναού υπάρχει το παρεκκλήσι με τον τάφο του Νεομάρτυρα Αγ. Γεωργίου.
*αρχιτεκτονική, ναός, αγιογραφία, καπεσοβίτες αγιογράφοι, μαστόροι από Βούρμπιανη, ταλιαδόροι από Τούρνοβο.
Οίκος Αγίου Γεωργίου
Μετά το μαρτύριο του Αγίου Γεωργίου στις 17 Ιανουαρίου του 1838, οι πιστοί ανέδειξαν σε προσκυνηματικό χώρο την οικία του. Ένα από τα δωμάτια μετατράπηκε σε ναΰδριο για τις λειτουργικές ανάγκες των πιστών. Βρίσκεται στην οδό Μακρυγιάννη 64.
Ιερός ναός Αρχιμανδρείου
Απέναντι από το Λύκειο της Ζωσιμαίας, στην οδό Βαλαωρίτου, ένα μικρό γραφικό δρομάκι καταλήγει σε μια πέτρινη αψίδα που στηρίζει ένα εντυπωσιακό κωδωνοστάσιο του1936, έργο του αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχου. Είναι αυτό της Ιεράς μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αρχιμανδρείου που από το 1911 και ύστερα λειτουργεί ως ενοριακός ναός της ομώνυμης συνοικίας.
Η Μονή Αρχιμανδρείου συναντάται πρώτη φορά στις πηγές το 1386, όταν ο ηγούμενος του μοναστηριού Γαβριήλ γίνεται Μητροπολίτης Ιωαννίνων.
Το καθολικό της γνώρισε τρεις εκ βάθρων ανακαινίσεις, το 1611, το 1672 και το 1852. Ο μεγάλος σεισμός του 1967 προκάλεσε σοβαρές ζημίες, τις οποίες αποκατέστησαν με πρωτότυπο τρόπο οι μηχανικοί Δημήτριος Μήτσης και Στάθης Παπαβρανούσης σώζοντάς το από την κατεδάφιση. Η μεγάλων διαστάσεων τρίκλιτη βασιλική είναι έργο των μαστόρων της οικογενείας Γ. Γιόση από την Βούρμπιανη. Το πέτρινο πρόστυλο της κυρίας εισόδου ( 1905) φέρει στοιχεία βυζαντινού σταυροθολίου στην οροφή και αναγεννησιακά στο υπέρθυρο. Αναγεννησιακό και το μαρμάρινο τέμπλο, έργο της ίδιας χρονολογίας.
Στο εσωτερικό του ναού υπάρχει το παρεκκλήσι του Αγ. Χαραλάμπους. Στα κειμήλια του ναού συγκαταλέγονται ένας επιτάφιος του 1773 και μία αξιόλογη εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, πιθανόν της ίδιας εποχής.
Από το παλαιό μοναστήρι προέρχονται είκοσι κώδικες, που χρονολογούνται από τον 12οως τον 18ο αι.
Στον περίβολο της εκκλησίας υπάρχουν οι τάφοι του ιστοριοδίφη Πάνου Αραβαντινού και του γυμνασιάρχη της Ζωσιμαίας Σχολής Σπυρίδωνος Μανάρη καθώς και το εκκλησάκι του Αγ. Φανουρίου
Ιερός Ναός Αγ. Αικατερίνης
Στην γωνία των οδών Βαλαωρίτου και Αρχιμανδρείου, μια διακριτική πύλη – κωδωνοστάσιο οδηγεί στην τρίκλιτη βασιλική της Αγίας Αικατερίνης, μετόχι της Μονής Σινά. Ιδρυμένη το 1771, σώθηκε από την μεγάλη πυρκαγιά του 1820 για να ανακαινιστεί εκ βάθρων το 1872 με την συνδρομή της ευεργέτιδος Αγγελικής Παπάζογλου «προς εξιλέωσιν και των αμαρτιών» του συζύγου της Αλεξίου. Είναι τρίκλιτη βασιλική με ξυλοστέγη. Στην πρόθεση και στο διακονικό σώζονται οι παραστάσεις της Γέννησης και της Αποκαθήλωσης, έργα του Ηπειρώτη ζωγράφου Αλέξανδρου Δαμίρη Ο ναός αυτός είναι σήμερα μετόχι της ομώνυμης Μονής του Όρους Σινά. Το ταφικό μνημείο της δωρήτριας και του συζύγου της έχει φιλοτεχνήσει ο γλύπτης Γεώργιος Βρούτος (1843-1908).
Ιερός Ναός Αγ. Μαρίνας
Το 1852 ο Νικόλαος Ζωσιμάς έδωσε τα χρήματα για να οικοδομηθεί ο ναός της Αγίας Μαρίνας στην θέση άλλου που είχε καταστραφεί το 1820. Είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με τοξωτό περιστύλιο. Η ιστόρηση του από τους γιαννιώτες ζωγράφους Κωνσταντίνο και Θεοδόσιο συνδυάζει τις επιδράσεις της δυτικής τέχνης και την μεταβυζαντινή παράδοση. Η μεγάλη παράσταση της Μεταμορφώσεως, έργο των χιονιαδιτών ζωγράφων Χριστόδουλου και Θωμά έχει για πρότυπο τον αντίστοιχο πίνακα του Ραφαήλ. Νότια του ναού υπάρχει το παρεκκλήσι του νεομάρτυρα Ιωάννη του «εξ Ιωαννίνων». Εντυπωσιακό είναι το τριώροφο κωδωνοστάσιο του1949.Ο ναός είναι τρισυπόστατος . Το νότιο ιερό είναι αφιερωμένο στον Πρωτομάρτυρα Στέφανο, το κεντρικό στην Αγία Μαρίνα και το βόρειο στον ʼγιο Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο. Στον γυναικωνίτη υπάρχει παρεκκλήσι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Είναι ο μόνος από τους επτά ιστορικούς ναούς των Ιωαννίνων που έχει νάρθηκα.
*αρχιτεκτονική, ναός, αγιογράφοι
Ιερός Ναός Αγ. Νικολάου Αγοράς
Κτισμένος το 1837 στη θέση παλαιότερου που κάηκε το 1820, ο ναός του Αγίου Νικολάου, του οποίου η ύπαρξη μαρτυρείται από το 1628, είναι τρίκλιτη βασιλική με ξυλοστέγη. Δωρητές οι αδελφοί Ζωσιμάδες και ο Γεώργιος Χατζηκώστας που έστειλε από την Μόσχα τις Δεσποτικές εικόνες και αρκετά από τα λειτουργικά σκεύη. Φανερές οι επιδράσεις της τοπικής αστικής αρχιτεκτονικής : πέτρινη τοξοστοιχία, τοξωτή αξονική εξωτερική κλίμακα εισόδου στον γυναικωνίτη. Το κωδωνωστάσιο (1910) θυμίζει έντονα αυτό της Αγίας Αικατερίνης.
*αρχιτεκτονική, ναός εικόνες
Ιερός Ναός Αγ. Νικολάου Κοπάνων
Ο ΄Αγ. Νικόλαος Κοπάνων, στον δρόμο που οδηγεί από τα Ιωάννινα στο Πέραμα, κτίστηκε το 1845, πάνω στα ερείπια του πυρπολημένου το 1820 ναού με χρήματα του Νούσια Χρυσού, πρωτομάστορα της συντεχνίας των Τακιαντζήδων (δηλ. αυτών που κεντούσαν τα γιλέκα και τα φέσια με μαύρη μεταξωτή κλωστή). Είναι τρίκλιτη βασιλική με ξυλοστέγη και φιλοξενεί το δεξί χέρι του Γρηγορίου του Θεολόγου, το οποίο ασήμωσε ο γνωστός χρυσοχόος Νικόλαος Ποντίκης. Εδώ φαίνεται πως φυλάκισε ο Αλί Πασάς την Κυρά-Φροσύνη με τις 17 γυναίκες πριν τις εκτελέσει ρίχνοντάς τες στην λίμνη. Εδώ είχε και το αρχηγείο του ο Νότης Μπότσαρης όταν συμμάχησε με τα σουλτανικά στρατεύματα κατά του Αλί Πασά.
*αρχιτεκτονική, ναός, άγια λείψανα, ιστορία, Αλί Πασάς, Κυρά-Φροσύνη, Νότης Μπότσαρης
Ιερός Ναός Κοίμησης Θεοτόκου Περιβλέπτου
Η ιστορία του μνημείου αρχίζει το 1647, όταν ο γιαννιώτης Επιφάνιος, έμπορος που δρούσε στην Βενετία, έκτισε το αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου μοναστήρι στην περιοχή που ονομαζόταν Περίβλεπτος. Ο ίδιος ίδρυσε το 1648 στα Ιωάννινα και την Επιφάνειο Σχολή που λειτούργησε ως το 1759 και συνέδεσε το όνομα της με σημαντικούς εκπροσώπους του ελληνικού διαφωτισμού. Ο σημερινός ναός, τρίκλιτη βασιλική μεγάλων διαστάσεων, είναι κτίσμα του 1839 με έντονα τα κοσμικά στοιχεία. Χρηματοδότης ήταν ο Νικόλαος Ζωσιμάς, ο οποίος από την μακρινή Ρωσία φρόντισε να ξαναχτιστούν ναοί που είχαν καταστραφεί στην μεγάλη πυρκαγιά του 1820.
*αρχιτεκτονική, μονή, ναός
Η Ευαγγελική Εκκλησία
Ένας κομψός ναός από καλοδουλεμένη πέτρα, σε μια πράσινη γωνιά της οδού Σαμουήλ, είναι ο χώρος λατρείας των πιστών της Ευαγγελικής Εκκλησίας Ιωαννίνων। Χτίστηκε το 1935.

http://cultureportalweb.uoi.gr